Psychoterapia online może wydawać się stosunkowo nową formą leczenia. Co ciekawe, na świecie taką alternatywę pomocy stosuje się już od wielu lat. Przekonaj się, na czym polega psychoterapia online oraz co na temat jej skuteczności mówią badania naukowe.
Jak wygląda psychoterapia online?
Psychoterapia online w swoich założeniach niczym nie różni się od terapii stacjonarnej. Jedyna różnica polega na tym, że psychoterapeuta i pacjent rozmawiają ze sobą za pośrednictwem komunikatora. Terapeuta w taki sam sposób stara się jak najpełniej poznać swojego klienta oraz zapracować na jego zaufanie. Zbiera wywiad na temat historii życia i trudności pacjenta. W oparciu o te informacje, planuje późniejsze interwencje terapeutyczne.
Technicznie rzecz biorąc, używane techniki terapeutyczne zasadniczo niczym nie różnią się jeśli chodzi o formę stacjonarną i formę online. Ich dobór zmienia się w zależności od nurtu psychoterapii np. terapia poznawczo behawioralna (CBT), psychoterapia psychodynamiczna, ACT czy terapia schematu.
Psychoterapia wizyta online
Psychoterapia online może wydawać się stosunkowo nową formą leczenia. Przed 2020 rokiem interwencje psychologiczne prowadzone z wykorzystaniem technologii cyfrowych nie były w Polsce tak powszechne jak teraz. Do ich popularności w dużej mierze przyczyniła się pandemia Covid-19. Niejako zmuszeni sytuacją, zarówno pacjenci jak i specjaliści zaczęli otwierać na taką formę prowadzenia psychoterapii. Co ciekawe, na świecie taką alternatywę pomocy stosuje się już od wielu lat.
Od jak dawna istnieje terapia online?
Terapia z wykorzystaniem telefonu jako środka terapeutycznego była wykorzystywana w Stanach Zjednoczonych już w latach 60 ubiegłego stulecia. Pierwsza demonstracja sesji online miała miejsce podczas konferencji organizowanej w 1972 r. przez naukowców z Uniwersytetu Stanforda. W Stanach Zjednoczonych zjawisko spopularyzowało się na tyle, że powstały odrębne kodeksy etyczne dla e-terapeutów.
W polskim piśmiennictwie pojęcie tzw. e-mental health pojawiło się na początku XXI wieku. Kilka lat później, po raz pierwszy podjęto próbę zbadania popularności tego zjawiska. Obecnie, liczne publikacje poruszają temat psychoterapii online. Porównuje się w nich skuteczność tej formy pracy do psychoterapii prowadzonej w kontakcie bezpośrednim.
Psychoterapia online badania
Naukowcy i terapeuci od wielu lat badają, starają się zrozumieć i opracować rozwiązania skuteczne w terapii online. Choć pierwsze wzmianki na temat używania terapii zdalnych w psychoterapii pojawiły się już w latach 50 ubiegłego stulecia, to temat zdaje się wciąż żywy. Dyskusja toczy się głównie wokół skuteczności tej formy oddziaływań oraz związanych z nią zagadnień etycznych. Obecny dorobek naukowy dysponuje danymi empirycznymi wskazującymi na skuteczność oddziaływań prowadzonych online – od randomizowanych prób klinicznych, przez przeglądy, aż po metaanalizy.
Udokumentowana została skuteczność leczenia takich zaburzeń jak m.in zaburzenia nastroju (przede wszystkim łagodne i umiarkowane epizody depresyjne), zaburzenia lękowe (takie jak np. agorafobia, napady paniki), PTSD (zaburzenie stresowe pourazowe), OCD (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne), bezsenność, zaburzenia odżywiania, zaburzenia seksualne. Terapia online może być też skutecznym wsparciem dla osób zmagających się z chorobami somatycznymi.
Jaka jest skuteczność psychoterapii online?
Metaanaliza 92 badań nad skutecznością terapii online potwierdziła, że nie odnotowano istotnych różnic pomiędzy efektywnością tradycyjnej terapii indywidualnej, a oddziaływaniami online. Interwencje psychoterapeutyczne odbywały się w różnych podejściach, metodach i modalnościach. W sumie oddziaływaniom poddano 9746 uczestników. Wśród 92 badań uwzględnionych w analizie, 14 badań bezpośrednio porównywało terapię internetową (n = 940) z terapią twarzą w twarz ( n = 593).
Porównanie między interwencją twarzą w twarz, a interwencją online nie wykazało różnic w skuteczności. Wyniki tej metaanalizy oraz przegląd dodatkowych badań nad terapią, dostarczają silnego wsparcia dla przyjęcia interwencji psychologicznych online jako uzasadnionej działalności terapeutycznej.
Psychoterapia online z perspektywy terapeuty
Z perspektywy terapeuty jest to forma pracy, której trzeba się nauczyć. Wykorzystywać jej korzyści, ale i być wrażliwym na pewne ograniczenia. Podczas rozmów online w nieco inny sposób buduje się relację. Jednak co ważne – badania wskazują, że sojusz terapeutyczny, budowany podczas terapii online prowadzonej w formie wideorozmowy, może być tak samo wartościowy jak ten nawiązany w tradycyjnym gabinecie.
W psychoterapii online zadbać należy szczególnie o kwestie związane z poufnością. Tak, aby mieć pewność, że osoby postronne nie usłyszą treści rozmowy. Niezbędnym jest również ustalenie kontraktu terapeutycznego biorącego pod uwagę zdalną formę spotkań.
Jeśli z odpowiednią dbałością podejdzie się do wszystkich aspektów spotkania, przekaz pozawerbalny nie musi być istotnie ograniczony. Stale rozwijające się możliwości techniczne również dają coraz to szersze pole do zwiększania zakresu interakcji podczas rozmowy online.
Jakie są plusy i minusy terapii online?
Zdarza się, że pacjenci mogą mieć trudność w zapewnieniu sobie spokojnego i umożliwiającego poufność rozmowy miejsca. Utrudnieniem może też być niewystarczająca jakość połączenia internetowego. Na początku warto poświęcić chwilę czasu na kwestie techniczne lub dobór najbardziej optymalnego komunikatora. W większości przypadków są to problemy, które można skutecznie rozwiązać.
Miejsce rozmowy ma być komfortowe przede wszystkim dla pacjenta. Nie musi być to mieszkanie lub inna formalna przestrzeń. Komputer też nie jest niezbędny. Z konsultacji i terapii online można korzystać za pośrednictwem telefonu mającego dostęp do Internetu. Doświadczenie pokazuje również, że w przypadku mniej stabilnego stacjonarnego łącza internetowego użycie transmisji danych operatora komórkowego niweluje problemy z połączeniem.
Ryzykownym w Internecie jest też fakt, że nie każda osoba, która tytułuje się jako „terapeuta” czy „doradca psychologiczny” posiada odpowiednie przygotowanie do świadczenia profesjonalnej, opartej na metodach potwierdzonych naukowo i bezpiecznej pomocy. Wybierając specjalistę, który oferuje swoje usługi w sieci należy wcześniej zweryfikować jego wykształcenie, kwalifikacje i doświadczenie.
Konsultacja online z psychologiem
Wirtualna forma spotkań w dużej mierze zwiększyła dostępność pomocy psychologicznej. Możemy ją otrzymać z prawie każdego miejsca na ziemi. Daje to szansę na dotarcie ze skuteczną pomocą do osób i miejsc, w przypadku których kontakt osobisty jest istotnie ograniczony lub całkowicie niemożliwy.
Ze wsparcia psychologa i psychoterapeuty można skorzystać z dowolnej bezpiecznej i komfortowej przestrzeni. Pacjenci mówią również o czasie zaoszczędzonym na dojazdach czy braku konieczności oczekiwania na rozmowę w publicznej poczekalni.
Psychoterapia online czy warto?
Pomoc psychologiczna i psychoterapia online stawia przed pacjentem i terapeutą pewne nowe wyzwania. Mimo to, terapia online może być tak samo satysfakcjonującą formą pracy i niesienia pomocy jak tradycyjne, stacjonarne spotkania. Zdalna forma kontaktu terapeutycznego nie wyklucza możliwości prowadzenia działań w sposób profesjonalny, rzetelny i etyczny. Zdarza się, że forma online wpływać może na obniżenie poziomu lęku związanego z terapią, a nawet pobudzać większą spontaniczność w dzieleniu się przeżyciami.
Doświadczenie pokazuje, że konsultacje i terapia online są skuteczne oraz przynoszą realne wsparcie o wysokim poziomie dostępności. Nie będzie to jednak najlepsza forma we wszystkich przypadkach – sytuacje zagrażające zdrowiu czy życiu to okoliczności w których (w miarę możliwości) warto skorzystać z tradycyjnej formy konsultacji. Ważne, aby w takich sytuacjach każdorazowo rozważyć korzyści mogące wypływać z podjęcia terapii w formie online. Nie ma obecnie badań mówiących, że w jakiś konkretnych zaburzeniach terapia online jest jednoznacznie niewskazana oraz może przynieść pacjentowi szkody.
Psychoterapia – pierwsza wizyta online
Jak w takim razie przygotować się do pierwszej konsultacji online? Czy warto martwić się kwestiami technicznymi? Niekoniecznie. Dobry psychoterapeuta online pomoże również w przypadku ewentualnych problemów z połączeniem. Zasadniczo, tak jak pierwsza konsultacja stacjonarna, pierwsza wizyta online nie wymaga szczególnych przygotowań. Praktyczne wskazówki – o co wcześniej warto zadbać ze swojej strony – znajdziesz tutaj. A jeśli właśnie przekonałeś się do takiej formy spotkania zobacz jak umówić konsultację z psychologiem online.
Źródła:
Azy Barak,Liat Hen, Meyran Boniel-Nissim, Na’ama Shapira; A comprehensive reviev and a meta-analisys of the effectiveness of internet-based psychoterapeutic interventions; w: Journal of Technology in Human Services 26(2-4):109-160, 2008
Susan G Simpson, Corinne L Reid; Therapeutic alliance in videoconferencing psychotherapy: a review; w: Australian Journal of Rural Health, 22 (6):280-99, 2014
Julia Kluzowicz, Maria Kluzowicz; Psychoterapia w czasie izolacji społecznej związanej z Covid-19 – perspektywa terapeutów i klientów; w: Psychoterapia 1 (196):5-31, 2021
Bogusława Piasecka, Antonina Bryniarska, Swetłana Mróz, Barbara Wojszel, Monika Janczura, Barbara Józefik, Agata Siwiec-Bek, Bartłomiej Taurogiński; Od marca 2020 do marca 2021 – psychoterapeuci o pracy w pandemii Covid-19. Autoetnografia zbiorowa.; w: Psychoterapia 2 (197):9-27, 2021
Patrycja Rudnicka, Anna Pindych, Eryka Probierz; Etyczne aspekty prowadzenia terapii online: analiza wybranych stron internetowych; w: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia de Cultura 10 (4), 2018
Beata Banaszak, Joanna Gutral; Psychoterapia online – na czym polega i dlaczego działa?; w: Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS (Podcast), 2020
Joseph Rauch; The history of online therapy; w: talkspace.com, 2017
