Czynniki psychospołeczne w miejscu pracy niosą za sobą niebagatelne skutki dla pracowników i organizacji. Związany z nimi stres powoduje powstawanie i zaostrzenie przebiegu wielu zaburzeń zdrowotnych, sprzyja wypadkom, obniża wydajność i efektywność w realizowaniu zadań. Sprawdź, jakie źródła stresu należy mieć na uwadze w miejscu pracy oraz czy można zniwelować ryzyko z nimi związane.
Co jest źródłem stresu w pracy?
Psychospołeczne zagrożenia w pracy są to czynniki związane z aktywnością zawodową, które mogą szkodzić zarówno zdrowiu fizycznemu, jak i psychicznemu. Mają one również wpływ na samopoczucie i funkcjonowanie pracownika. Potencjał szkodliwości może mieć pojedynczy bodziec, ale również całokształt sytuacji.
Jedną z najpopularniejszych klasyfikacji psychospołecznych zagrożeń w miejscu pracy jest podział przedstawiony przez Coxa (1993), rozwinięty w programie PRIMA_EF (Widerszal-Bazyl, 2009). Wśród kategorii zagrożeń psychospołecznych związanych z pracą wymieniono w nim:
- Treść pracy – np. brak różnorodności, nie wykorzystywanie posiadanych umiejętności, praca fragmentaryczna, konieczność ciągłych kontaktów z ludźmi, niepewność
- Obciążenie pracą i tempo pracy – np. niedociążenie lub przeciążenie pracą, terminowość, presja czasu
- Czasowe ramy pracy – nieelastyczny czas pracy, system zmianowy
- Kontrola – np. brak wpływu na obciążenie pracą, ograniczony udział w podejmowaniu decyzji
- Środowisko i sprzęt – np. hałas, złe oświetlenie, nieodpowiedni sprzęt, złe warunki pracy
- Kultura i funkcje organizacji – niejasne cele organizacji, zła komunikacja
- Stosunki międzyludzkie w pracy – np. fizyczna lub społeczna izolacja, konflikty, brak wsparcia, złe stosunki ze współpracownikami lub przełożonym
- Rola w organizacji – niejasność lub konflikt roli, odpowiedzialność za ludzi
- Rozwój kariery – np. niepewność pracy, niska płaca, małe znaczenie społeczne pracy, brak awansu lub zbyt wysoki awans
- Relacja dom – praca – np. sprzeczne wymagania domu i pracy, słabe wsparcie poza pracą, problemy związane z karierą obu partnerów
Jak dbać o zdrowie psychiczne pracowników?
Ciężko wyobrazić sobie dzisiaj pracę, w której nie występuje żadne z wymienionych zagrożeń. Jak więc zniwelować ryzyko z nimi związane? Dane literaturowe jak i praktyka wskazują, że nie ma uniwersalnych metod na zwalczanie stresu w miejscu pracy. W doborze strategii należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak specyfika organizacji czy właściwości beneficjentów.
Interwencje antystresowe powinny być prowadzone na poziomie organizacji jak również indywidualnym – pracowniczym. Do skutecznego przeciwdziałania nadmiernemu stresowi zawodowemu koniecznie są całościowe rozwiązania systemowe. Efektywność działań determinuje wykorzystanie możliwie jak najszerszego spektrum technik i metod.
Dane wykazują również, że wciąż dużym problemem jest niewiedza na temat profilaktyki antystresowej. Pracodawcy nie zawsze wiedzą jakie działania należy podejmować, a pracownicy nie mają wiedzy, czego mogą w tym zakresie oczekiwać.
Psycholog w firmie
Jednym z elementów strategii zarządzania stresem w organizacji może być zapewnienie pracownikom dostępu do pomocy psychologicznej, interwencji kryzysowej i psychoterapii. Pomoc psychologiczna dla pracowników to coraz częściej zapewniany przez pracodawcę benefit pozapłacowy. Opieka psychologiczna może przybierać różne formy. Stacjonarnie – na terenie firmy, w gabinecie lub w formie konsultacji on-line. W dobie pracy zdalnej, delegacji i relokacji – zdalna forma spotkań będzie najefektywniejszą formą wsparcia. Doświadczenie pokazuje, że zwłaszcza w czasach post pandemicznych, pracownicy doceniają taką formę benefitu pozapłacowego.
Szkolenia i warsztaty psychologiczne dla pracowników
Cennym będzie również zapewnienie pracownikom dostępu do profesjonalnych szkoleń, skrojonych na miarę pod konkretne potrzeby firmy. Tematów szkoleń rozwijających kompetencje i umiejętności zespołów może być wiele – od profilaktyki zdrowia psychicznego, stresu i wypalenia zawodowego, poprzez skuteczną komunikację i pracę z tzw. “trudnym” klientem, a na efektywnym zarządzaniu zespołem i sobą w czasie kończąc. Inwestycja w nowe kwalifikacje pracowników może być dźwignią dla dalszego rozwoju organizacji.
Jakie skutki ma stres?
Każde z wymienionych rozwiązań to inwestycja w przyszłość. Złe zarządzanie ryzykiem stresu prędzej czy później zakłóca funkcjonowanie firmy i niesie za sobą znaczne straty materialne.
Więcej o tym, jak i po co zarządzać stresem w firmie, przeczytasz tutaj.
A może potrzebujesz wsparcia lub szkoleń dla swojego zespołu? Skontaktuj się ze mną, a pomogę Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie. Zobacz też w tym miejscu, jakie kompetencje mogę pomóc rozwijać w Twoim zespole.
Bibliografia:
Merecz-Kot, Waszkowska, Mościcka-Teske, Potocka, Drabek, Wężyk, Kompleksowy program profilaktyczny dotyczący psychospolecznych zagrożeń w środowisku pracy, Zakład Psychologii Pracy Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera
Waszkowska, Merecz, Drabek, Programy prewencji stresu zawodowego – strategie, techniki, ocena skuteczności. Cześć II. Prewencja stresu zawodowego na poziomie organizacji w: Medycyna Pracy 2010;61 (2):191-204
Waszkowska, Merecz, Drabek, Programy prewencji stresu zawodowego – strategie, techniki, ocena skuteczności. Cześć I. Narodowe i międzynarodowe działania na rzecz przeciwdziałania stresowi w miejscu pracy w: Medycyna Pracy 2009;60 (6):523-529
